Het Hooggerechtshof loopt zich warm
En dat lijkt niet altijd goed nieuws te zijn voor de regering-Trump
Ondanks alle praat over de conservatieve aard van het huidige Hooggerechtshof - ze hebben een 6-3 meerderheid - lijkt het erop dat het Hof niet van plan is om de radicale plannen van de Trump-regering zomaar goed te keuren. Eerder al was een grote meerderheid in het Hof het eens met de notie dat vermeende illegale immigranten niet zomaar opgepakt en uitgezet mogen worden zonder enige vorm van procedure of toets van een onafhankelijke instantie, oftewel ‘due process’ zoals vereist door het Vijfde en Veertiende Amendement. Daarmee bevestigde het Hof dat het uit frustratie geboren argument dat ‘due process’ alleen geldt voor Amerikaanse staatsburgers, onzin is. En deze week zette het Hof die trend door in de houding ten aanzien van die uitzettingen.
Wantrouwen
Het Hooggerechtshof had al in april in een uitzonderlijk snelle reactie de uitzetting van een aantal Venezolanen onder de nu beruchte Alien Enemies Act (AEA), tijdelijk verhinderd nadat de regering op het punt stond om binnen enkele uren hen te deporteren, terwijl er nog een beroep aanhangig was. Maar dat beroep voor een preliminary injunction - een tijdelijk verbod - bij de Fifth Circuit Court of Appeals werd afgewezen vanwege gebrek aan rechtsmacht. Dus belandde de zaak van deze Venezolanen weer op het bordje van het Hooggerechtshof. Met een zeven tegen twee meerderheid wond het Hof er geen doekjes om. Om bij het resultaat te beginnen: het Hooggerechtshof stelde een tijdelijke verbod op de uitzetting van alle personen die bij deze zaak betrokken zijn, want de Fifth Circuit had het fout ten aanzien van rechtsmacht. De Fifth Circuit moet het huiswerk opnieuw doen, en alle normale factoren afgaan voor een preliminary injunction, alsmede bepalen wat voldoende ‘notice’ is voordat iemand onder de AEA uitgezet kan worden. Oftewel hoe lang van tevoren moet iemand minstens medegedeeld worden dat hij uitgezet wordt, met als achterliggende gedachte dat die persoon dan bij de rechter om toetsing kan vragen in een habeas corpus procedure.
Maar de toon van deze uitspraak, en een van de redenen voor dit verbod spreken boekdelen. Het Hof hekelde het feit dat de overheid hier probeerde mensen zo snel mogelijk weg te sluisen naar El Salvador met als ‘due process’ een uitgereikt papiertje om maar iets van ‘notice’ en ‘due process’ te hebben gegeven. Er heerst inmiddels wantrouwen bij het Hof jegens de regering en of deze wel te goeder trouw handelt. Als reden voor dit tijdelijke uitzettingsverbod is wees het Hof op de claim van de regering in de Abrego Garcia zaak dat zodra iemand in El Salvador is dat de regering deze persoon niet meer kan terughalen. Het maakte een tijdelijke stop op uitzetting des te urgenter. Met andere woorden, de woorden en daden van de regering werd tegen de regering gebruikt. Andere gedetineerden, advocaten en rechters zullen deze uitspraak van het Hooggerechtshof ter harte nemen. En het is een kwestie van tijd voordat dus de toepasbaarheid van de AEA op deze groep mensen door het Hof getoetst gaat worden.
Universal injunctions en staatsburgerschap
Het wantrouwen jegens de motieven en goede trouw van de regering-Trump was ook zichtbaar tijdens de hoorzitting over de nationale of universele verboden die verschillende lage federale rechters hadden ingesteld tegen de uitvoering van het decreet dat het zogenaamde ‘birthright citizenship’ probeert uit te hollen. Dit automatische recht op Amerikaans staatsburgerschap als je op Amerikaans grondgebied wordt geboren, staat in het Veertiende Amendement en al meer dan honderd jaar wordt het als zodanig geïnterpreteerd, en dat ook zo is gecodificeerd in wetgeving. Het gevolg is wel dat als een willekeurige toerist per ongeluk of met opzet in Amerika bevalt van een baby, dat die baby dus aanspraak kan maken op het staatsburgerschap, inclusief kinderen van illegale immigranten. Om dat te vermijden tekende Trump in januari al een decreet dat ten eerste die interpretatie verwerpt, en ten tweede federale diensten verbiedt om dat staatsburgerschap van kinderen van illegale immigranten of toeristen te erkennen.
Fast forward naar nu, en de stroom aan verliezen in de rechtszaken die na dit decreet volgden is nu bij het Hooggerechtshof aanbeland. Maar de vraag ging niet of dit decreet rechtmatig was, maar of een enkele federale ‘district court’ rechter wel zo’n universeel verbod kan instellen. Die vraag speelt al langer bij de conservatieven, maar omdat deze regering zoveel van deze verboden uitlokt en aan de broek krijgt, wil deze regering het eindelijk aan de kaak stellen. De rechters van het Hooggerechtshof leken echter in krappe meerderheid niet happig om juist in een zaak als deze zo’n universeel verbod van tafel te vegen, ondanks het ongemak met dit fenomeen. Want juist ‘birthright citizenship’ is een landelijke kwestie. En de meeste rechters lieten in hun vragen aan de advocaten doorschemeren dat de onderliggende vraag over de inhoud van het decreet, ook wel eens slecht zou kunnen aflopen voor de regering. De regering zou wel eens het deksel op de neus kunnen krijgen als het gaat om het landelijke verbod met vijf stemmen tegen vier, terwijl als de vraag over birthright citizenship het Hof bereikt, dat dat wel weer zeven tegen twee zou kunnen zijn, als in de AEA zaak.
Pingpongen door de shadow docket
Het kenmerk van al deze eerste handvol zaken bij het Hooggerechtshof is dat deze via een noodprocedure bij het Hof terechtkomen, de emergency docket - ook wel de shadow docket, de schaduwrol, genoemd. Vandaar dat na een beslissing van het Hooggerechtshof de zaak gepingpongd wordt, terug naar de lagere rechters om in ‘normale’ procedure verder te worden behandeld, of het nu gaat om de bodemprocedure of een tijdelijk verbod. Er staan nog vijf zaken op deze schaduwrol over verschillende decreten en handelingen, ten aanzien van immigratie maar ook bijvoorbeeld het inmiddels beruchte Department of Governmental Efficiency (DOGE). Dat betekent weer allerlei tijdelijke, interim uitspraken terwijl de eigenlijke zaak in de bodemprocedure daarna nog moeten doordringen tot het Hooggerechtshof. Het kan wel zijn dat die interim uitspraken grote gevolgen hebben als bijvoorbeeld het Hof telkens de toepassing van decreten stil legt totdat die bodemprocedure ook is doorlopen. De weerstand en woede in de regering-Trump kan dan leiden tot dat conflict waar men het al tijden over heeft, namelijk dat de regering misschien het bevel van het Hooggerechtshof in de wind slaat en we de climax van de voortdurende constitutionele crisis bereiken…..
Mijn tweede boek over het Amerikaanse Hooggerechtshof komt op 12 juni uit! Je kunt ‘m hier of hier alvast reserveren. Geïnteresseerd in een lezing over het Hooggerechtshof en de Amerikaanse Grondwet? Boek dan mijn lezing ‘Strijd om de Grondwet’, door contact op te nemen via dit formulier.
Wil je meer weten over wat MAGA wil of waar het vandaan komt? Boek dan mijn lezing ‘Making America John Wayne Again’, gebaseerd op mijn eerste boek, ‘Democratie van het Wilde Westen’. Koop ‘m hier!