Habeas corpus luchtballon

Wil de regering-Trump echt mensen zonder proces opsluiten? Mag dat zomaar?

Gezien de tegenstand van de rechterlijke macht op verschillende plekken in het land door verschillende rechters tegen veel immigratie praktijken, heeft de Trump-fluisteraar en naaste medewerker Stephen Miller, een laatste proefballonnetje opgelaten. De regering zou overwegen om het zogenaamde privilege van habeas corpus op te schorten. En de ophef was natuurlijk weer groot. Want de opschorting van dit privilege zou betekenen dat een ieder op Amerikaans grondgebied opgepakt en vastgehouden kan worden voor onbepaalde en in het geval van een migrant mogelijk gedeporteerd naar god weet waar.

Habeas Corpus

Wat is dit privilege van habeas corpus? De Amerikaanse Grondwet zegt in artikel I, sectie 9, 2e clausule dat

‘[t]he Privilege of the Writ of Habeas Corpus shall no be suspended, unless when in Cases of Rebellion or Invasion the public Safety may require it.’

In goed Nederlands:

‘Het voorrecht van de habeas corpus-akte kan niet worden ingetrokken, tenzij de openbare veiligheid dit vereist in geval van opstand of invasie’.

Nou vind ik zelf ‘ingetrokken’ niet helemaal juist, dus ik zeg liever ‘opgeschort’. Eigenlijk staan hier alleen voorwaarden in waaronder deze habeas corups akte mag worden opgeschort. Maar iedereen die door de regering die van zijn vrijheid wordt beroofd heeft het recht om dit te laten toetsen door de rechter. Het Hooggerechtshof bepaalde recent nog dat vermeende Venezolaanse bendeleden die de regering wil deporteren onder de Alien Enemies Act tenminste een kans moeten krijgen om zo’n ‘writ of habeas corpus’ bij een rechter in te dienen. Het is waarschijnlijk de reden waarom dit idee nu de ronde doet, want deze regering vindt ‘due process’, ‘habeas corpus’ en die hele rechtspraak maar moeizaam. Zoals gezegd, de gevolgen zouden echter veel verder kunnen gaan dan migranten.

Opstand of invasie?

Nog los van de gevolgen is de vraag of de regering dit wel mag doen. Is er sprake van opstand of invasie zoals de Grondwet vereist? Natuurlijk heeft president Trump in de begindagen van zijn tweede termijn in verschillende decreten gesteld dat er sprake is van een invasie van ‘cartels, criminal gangs, known terrorists, human traffickers, smugglers, unvetted military-age males from foreign adversaries, and illicit narcotics that harm Americans, including America.’ Aan de andere kant hebben drie federale rechters inmiddels bepaald dat als het gaat om de toepassing van de Alien Enemies act, die ook een invasie of ‘predatory incursion’ door een buitenlandse mogendheid vereist, er geen sprake is van een ‘invasie’. Deze term wordt ook in het algemeen gebruikt voor oorlogen met andere landen. Het vereiste van een opstand of invasie door een ander land blijkt ook wel uit de omstandigheden waarin habeas corpus daadwerkelijk werd opgeschort. president Lincoln deed het in 1861 tijdens de Burgeroorlog, president Grant in 1871 tijdens Reconstructie (en dus in de context nog van de Burgeroorlog), en president Franklin Roosevelt in 1942 tijdens de Tweede Wereldoorlog.

President v. Congress

Dat is ook maar het halve verhaal, want eigenlijk is het in principe helemaal niet aan de president om habeas corpus op te schorten. Om een tirannieke regering te vermijden is onder andere de bevoegdheid om habeas corpus op te schorten in artikel I van de Grondwet, en dus bij het Congres, gelegd. Toen president Lincoln dat eenzijdig deed in 1861 moest Opperrechter Roger B. Taney ingrijpen op verzoek van John Merryman die was gearresteerd als zijnde een sympathisant en mogelijk spion van de Zuidelijke staten die in opstand waren gekomen. In Ex Parte Merryman (1861) beval Taney de regering om Merryman vrij te laten en ging zover om de desbetreffend legerofficier voor minachting van het Hof te veroordelen. En in die opinie rondom minachting bevestigde Taney dat opschorting van habeas corpus slechts aan het Congres is voorbehouden. Maar het oordeel van Taney werd genegeerd door Lincoln. Het Congres legaliseerde Lincoln’s arrestaties een paar maanden later, maar ‘gaf’ hem pas in 1863 de bevoegdheid om habeas corpus op te schorten op voorwaarde onder andere dat politieke gevangen wel een aanklacht kregen. Ondertussen ging Lincoln door met het vasthouden van mensen zonder habeas corpus in de tot nu toe unieke omstandigheid van een burgeroorlog.

President Grant kreeg wel expliciete toestemming van het Congres in de Civil Rights Act van 1871, in beperkte omstandigheden en in beperkte regio’s. Controverse kwam terug in de Tweede Wereldoorlog toen president Franklin Roosevelt niet formeel habeas corpus opschortte, maar wel Japanse-Amerikanen opsloot in interneringskampen zonder enig vorm van proces, inclusief habeas corpus. Het Hooggerechtshof keurde dit goed in Korematsu v. United States, maar die uitspraak wordt in het algemeen gezien als een van de slechtste uitspraken in de geschiedenis van het Hof, en waarvoor de overheid dan ook in 1988 excuses maakte en herstelbetalingen deed.

Geen paniek?

Kortom, juridisch gezien kan de lucht snel uit dit proefballonnetje gelaten worden. Alleen het Congres kan habeas corpus opschorten, en een president kan dit alleen doen als het Congres die bevoegdheid delegeert, met of zonder voorwaarden of einddatum. En het is onwaarschijnlijk of zelfs dit Congres met een Republikeinse meerderheid die bevoegdheid aan Trump wil geven. Dat betekent niet dat de huidige regering de geest van Lincoln oproept en het toch probeert. Want dat lijkt de favoriete methode van Trump en kornuiten.

---

In de laatste nieuwsbrief in maart kondigde ik aan dat ik een boek aan het schrijven was. Deze is nu af, en komt op 12 juni uit! Je kunt ‘m hier of hier alvast reserveren!

---

Wil je meer weten over wat MAGA wil of waar het vandaan komt? Boek dan mijn lezing ‘Making America John Wayne Again’, gebaseerd op mijn eerste boek, ‘Democratie van het Wilde Westen’. Koop ‘m hier!

Of wil je meer weten over de Amerikaanse constitutionele orde en de Grondwet? En hoe deze nu wordt ondermijnd? Boek dan mijn lezing ‘Strijd om de Grondwet’.

Neem hiervoor contact via dit formulier.